CHẾ ĐỘ ĂN HIỆU QUẢ CHO NGƯỜI TĂNG HUYẾT ÁP VÀ CÁC THỰC PHẨM CẦN TRÁNH

1. Chế độ ăn DASH: Tiêu chuẩn vàng cho người tăng huyết áp

Chế độ ăn DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) là một phác đồ dinh dưỡng được các tổ chức y tế lớn trên thế giới khuyến nghị để phòng ngừa và điều trị tăng huyết áp. Nguyên tắc cốt lõi của DASH là:

• Giảm tối đa Natri (Muối): Hạn chế lượng muối ăn vào.
• Tăng cường khoáng chất: Tập trung vào các thực phẩm giàu Kali, Canxi và Magie – những chất giúp thư giãn mạch máu và hạ huyết áp tự nhiên.
• Hạn chế chất béo bão hòa: Giảm chất béo xấu để bảo vệ hệ tim mạch.

Cấu trúc thực phẩm theo DASH:

• Rau củ và trái cây:
  • Thực phẩm nên ăn: Rau lá xanh đậm, chuối, cam, bơ, cà chua, cà rốt.
  • Lợi ích chính: Giàu Kali, Magie, chất xơ.
• Ngũ cốc:
  • Thực phẩm nên ăn: Gạo lứt, yến mạch, bánh mì nguyên cám, lúa mạch.
  • Lợi ích chính: Giàu chất xơ, vitamin nhóm B.
• Đạm ít béo:
  • Thực phẩm nên ăn: Thịt gia cầm bỏ da, cá (cá hồi, cá thu), đậu nành, trứng.
  • Lợi ích chính: Đạm chất lượng cao, ít chất béo bão hòa.
• Sản phẩm từ sữa:
  • Thực phẩm nên ăn: Sữa không béo hoặc ít béo, sữa chua không đường.
  • Lợi ích chính: Nguồn Canxi dồi dào.
• Chất béo lành mạnh:
  • Thực phẩm nên ăn: Dầu ô liu, các loại hạt (óc chó, hạnh nhân), quả bơ.
  • Lợi ích chính: Chất béo không bão hòa đơn/đa, Omega-3.

2. Các loại thực phẩm tuyệt đối cần tránh (hạn chế tối đa)

Để kiểm soát huyết áp hiệu quả, người bệnh cần loại bỏ hoặc hạn chế nghiêm ngặt các thực phẩm sau:

2.1. Thực phẩm giàu natri (muối):

• Mối nguy: Muối làm tăng thể tích máu, tạo áp lực lớn lên thành mạch máu và tăng huyết áp.
• Cần tránh: Đồ ăn chế biến sẵn (xúc xích, thịt xông khói, giăm bông), đồ hộp (cá hộp, thịt hộp), dưa muối, cà muối, mì ăn liền, và các loại nước sốt, gia vị mặn (nước mắm, xì dầu).

2.2. Đồ ăn chiên rán và chất béo xấu:

• Mối nguy: Gây tăng cân, tích tụ cholesterol xấu (LDL), làm xơ cứng mạch máu và tăng nguy cơ tim mạch.
• Cần tránh: Thức ăn nhanh (Fast food), đồ chiên ngập dầu, bơ thực vật chứa chất béo chuyển hóa (Trans fat), mỡ động vật.

2.3. Đồ uống chứa đường và caffeine quá mức:

• Mối nguy: Đường làm tăng cân và kháng insulin. Caffeine làm co mạch, có thể gây tăng huyết áp đột ngột.
• Cần tránh: Nước ngọt có gas, nước tăng lực, cà phê đậm đặc (uống với lượng lớn).

2.4. Rượu bia:

• Mối nguy: Uống quá nhiều rượu bia có thể làm tăng huyết áp nhanh chóng và làm giảm hiệu quả của thuốc hạ huyết áp.
• Khuyến nghị: Cần hạn chế tối đa hoặc kiêng hoàn toàn.

2.5. Thịt đỏ và nội tạng động vật:

• Mối nguy: Giàu chất béo bão hòa và cholesterol, không tốt cho bệnh nhân tăng huyết áp và mỡ máu cao.
• Cần tránh: Hạn chế ăn thịt đỏ (thịt bò, thịt heo) và nội tạng động vật. Ưu tiên thịt trắng.

3. Nguyên tắc vàng khi chế thực phẩm:

• Đọc nhãn mác: Luôn kiểm tra hàm lượng Natri trên bao bì thực phẩm. Chọn các sản phẩm có ghi "Ít Natri" hoặc "Không Natri".
• Sử dụng thảo mộc: Thay thế muối bằng các loại gia vị tự nhiên và thảo mộc như tỏi, gừng, tiêu, chanh, húng quế để tăng hương vị cho món ăn.
• Tự nấu ăn tại nhà: Tự kiểm soát được lượng muối và chất béo trong các bữa ăn, thay vì ăn ngoài.
• Tăng cường chất xơ: Chất xơ không chỉ tốt cho tiêu hóa mà còn giúp điều chỉnh huyết áp.

Kiểm soát tăng huyết áp là một hành trình dài. Chế độ ăn DASH không chỉ là một phương pháp điều trị mà là một lối sống bền vững. Việc thay đổi thói quen ăn uống cần sự kiên nhẫn. Hãy bắt đầu bằng việc giảm muối từ từ và tăng cường rau xanh, trái cây ngay hôm nay.

Bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho lời khuyên và chẩn đoán y tế chuyên nghiệp. Vui lòng liên hệ với Bác sĩ chuyên khoa của Bệnh viện ĐKQT Thiên Đức để được tư vấn cụ thể.