ZONA THẦN KINH: DẤU HIỆU CẢNH BÁO SỚM VÀ NGUY CƠ ĐAU DÂY THẦN KINH SAU ZONA

1. Những dấu hiệu cớm của bệnh Zona thần kinh

Bệnh Zona phát triển qua ba giai đoạn. Giai đoạn đầu tiên, hay còn gọi là giai đoạn tiền triệu, là thời điểm lý tưởng để bắt đầu điều trị. Phát ban zona chỉ xuất hiện ở một bên cơ thể và thường không vượt qua đường giữa. Các vị trí phổ biến là thân, mặt và quanh mắt.

• Giai đoạn tiền triệu (1 – 5 ngày): Đau, rát, ngứa hoặc tê bì ở một vùng da nhất định (thường ở một bên cơ thể). Cơn đau có thể âm ỉ, bỏng rát hoặc đau nhói. Đôi khi kèm theo sốt, mệt mỏi hoặc nhạy cảm với ánh sáng.
• Giai đoạn phát ban (7 – 10 ngày): Xuất hiện các mảng ban đỏ, sau đó là các mụn nước (phồng rộp) chứa đầy chất lỏng, tập trung thành chùm, dọc theo đường dây thần kinh (dải da).
• Giai đoạn đóng vảy (2 – 4 tuần): Các mụn nước vỡ ra, khô lại và đóng vảy. Vảy sẽ tự bong sau 2 – 4 tuần, có thể để lại sẹo hoặc thay đổi sắc tố da.

2. Những đối tượng có nguy cơ mắc bệnh zona

Bất cứ ai từng mắc thủy đậu đều có thể bị Zona, nhưng nguy cơ tăng lên đáng kể ở:

• Người lớn tuổi: Đặc biệt là trên 50 tuổi. Đây là đối tượng có nguy cơ cao nhất mắc PHN.
• Người có hệ miễn dịch suy yếu: Do bệnh tật (HIV/AIDS, ung thư, tiểu đường) hoặc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch (sau cấy ghép, điều trị các bệnh tự miễn).
• Người bị căng thẳng (Stress) kéo dài: Stress làm suy giảm khả năng phòng vệ của cơ thể.

3. Những biến chứng nguy hiểm từ zona

Biến chứng của Zona thường liên quan đến vị trí phát ban và thời gian cơn đau kéo dài.

• Đau dây thần kinh Sau Zona:

• Mô tả: Đây là biến chứng phổ biến nhất và nghiêm trọng nhất. Cơn đau thần kinh vẫn tiếp tục kéo dài sau khi phát ban đã lành (thường là sau 1 tháng).
• Hậu quả: Cơn đau bỏng rát, đau nhói có thể kéo dài hàng tháng, thậm chí hàng năm, làm suy giảm chất lượng cuộc sống, gây mất ngủ, trầm cảm và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt.

• Zona mắt:

• Nếu phát ban xuất hiện quanh mắt, virus có thể gây tổn thương dây thần kinh thị giác.
• Hậu quả: Viêm giác mạc, viêm mống mắt, tăng nhãn áp, và có thể dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn nếu không được điều trị khẩn cấp.

• Tổn thương thính giác và cân bằng:

• Nếu virus tấn công các dây thần kinh trong tai (Hội chứng Ramsay Hunt), bệnh nhân có thể bị liệt mặt một bên, mất thính giác hoặc chóng mặt kéo dài.

4. Phương pháp điều trị và phòng ngừa zona thần kinh hiệu quả

Mục tiêu điều trị Zona là: Rút ngắn thời gian phát ban và chữa lành vết thương. Giảm đau cấp tính. Ngăn ngừa biến chứng PHN.

• Điều trị bằng thuốc kháng virus (yếu tố quyết định):

• Các thuốc như Acyclovir, Valacyclovir, Famciclovir giúp ngăn chặn virus nhân lên.
• Thời điểm vàng: Thuốc phải được dùng trong vòng 72 giờ kể từ khi xuất hiện dấu hiệu sớm (tiền triệu) hoặc phát ban đầu tiên để đạt hiệu quả cao nhất trong việc giảm mức độ nghiêm trọng và nguy cơ PHN.

• Điều trị giảm đau:

• Thuốc giảm đau thông thường (Paracetamol, Ibuprofen).
• Thuốc giảm đau thần kinh (Gabapentin, Pregabalin) có thể được chỉ định cho cả đau cấp tính và đau dây thần kinh sau Zona (PHN).

• Chăm sóc da:

• Giữ vùng da bị tổn thương sạch sẽ và khô ráo.
• Sử dụng kem làm dịu da theo chỉ định của bác sĩ.

• Phòng ngừa bằng vắc-xin:

• Vắc-xin Zona được khuyến nghị cho người từ 50 tuổi trở lên, ngay cả khi đã từng mắc Zona. Vắc-xin giúp tăng cường miễn dịch, giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh và đặc biệt là giảm nguy cơ mắc biến chứng PHN.

Bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho lời khuyên và chẩn đoán y tế chuyên nghiệp. Vui lòng liên hệ với bác sĩ da liễu hoặc bệnh xã hội tại Bệnh viện đa khoa quốc tế Thiên Đức để được tư vấn và điều trị kịp thời.