TIÊU CHẢY: PHÂN BIỆT CÁC LOẠI TIÊU CHẢY VÀ CÁCH XỬ TRÍ HIỆU QUẢ TẠI NHÀ
1. Tiêu chảy là gì?
Tiêu chảy được định nghĩa là tình trạng đi tiêu phân lỏng hoặc tóe nước nhiều lần trong ngày (thường trên 3 lần), hoặc đi tiêu thường xuyên hơn bình thường với phân có độ lỏng tăng lên.
2. Phân biệt các loại tiêu chảy thường gặp:
Tiêu chảy có thể được phân loại dựa trên nhiều yếu tố, bao gồm thời gian kéo dài và cơ chế gây bệnh:
a) Phân loại theo thời gian kéo dài:
- Tiêu chảy cấp tính: Xảy ra đột ngột và kéo dài dưới 2 tuần. Nguyên nhân thường gặp là nhiễm trùng (virus, vi khuẩn, ký sinh trùng), ngộ độc thực phẩm, hoặc tác dụng phụ của thuốc.
- Tiêu chảy mạn tính: Kéo dài hơn 4 tuần. Nguyên nhân có thể phức tạp hơn, bao gồm các bệnh lý mạn tính như hội chứng ruột kích thích (IBS), bệnh viêm ruột (IBD - viêm loét đại tràng, bệnh Crohn), bệnh Celiac, không dung nạp lactose, hoặc các rối loạn chức năng khác.
b) Phân loại theo cơ chế gây bệnh:
- Tiêu chảy thẩm thấu (Osmotic Diarrhea): Xảy ra khi có các chất không hấp thu được trong ruột, kéo theo nước vào lòng ruột, làm tăng lượng nước trong phân. Nguyên nhân có thể do lạm dụng thuốc nhuận tràng thẩm thấu, không dung nạp lactose, hoặc các chất dinh dưỡng không được hấp thu.
- Tiêu chảy bài tiết (Secretory Diarrhea): Xảy ra khi ruột tăng tiết quá nhiều dịch và điện giải vào lòng ruột, vượt quá khả năng hấp thu. Nguyên nhân thường do nhiễm trùng (ví dụ: tả, E. coli sinh độc tố), tác dụng của một số loại thuốc, hoặc các khối u tiết hormone.
- Tiêu chảy do rối loạn vận động ruột (Motility-Related Diarrhea): Xảy ra khi thức ăn di chuyển quá nhanh qua ruột, không đủ thời gian để hấp thu nước. Nguyên nhân có thể do hội chứng ruột kích thích (IBS), cường giáp, hoặc sau phẫu thuật cắt bỏ một phần ruột.
3. Cách xử trí tại nhà khi bị tiêu chảy:
Trong hầu hết các trường hợp tiêu chảy cấp tính nhẹ, bạn có thể tự xử lý tại nhà bằng các biện pháp sau:
- Bù nước và điện giải: Đây là bước quan trọng nhất để tránh mất nước và các biến chứng nguy hiểm. Sử dụng dung dịch oresol (ORS) theo hướng dẫn, uống nước lọc, nước ép trái cây pha loãng, nước cháo loãng hoặc các loại nước điện giải khác.
- Điều chỉnh chế độ ăn uống:
+ Áp dụng chế độ ăn BRAT: Bao gồm chuối (Bananas), gạo (Rice), táo xay (Applesauce), bánh mì nướng (Toast). Đây là những thực phẩm dễ tiêu hóa và giúp làm rắn phân.
+ Tránh các thực phẩm có thể làm tình trạng tiêu chảy nặng hơn: Sữa và các sản phẩm từ sữa, đồ ăn nhiều dầu mỡ, đồ ngọt, đồ uống có gas, caffeine, và rượu.
- Sử dụng men vi sinh (Probiotics): Một số nghiên cứu cho thấy men vi sinh có thể giúp phục hồi hệ vi sinh vật đường ruột và giảm thời gian tiêu chảy, đặc biệt là tiêu chảy do dùng kháng sinh.
4. Đi thăm khám ngay khi bạn có những biểu hiện này:
Mặc dù tiêu chảy thường tự khỏi trong vài ngày, bạn cần đến gặp bác sĩ ngay nếu có các dấu hiệu sau:
- Mất nước nghiêm trọng: Khát nước dữ dội, đi tiểu ít hoặc không đi tiểu, nước tiểu sẫm màu, chóng mặt, hoa mắt, da khô, mắt trũng.
- Sốt cao (trên 38.5°C).
- Đau bụng dữ dội.
- Phân có máu hoặc chất nhầy.
- Tiêu chảy kéo dài hơn vài ngày (tiêu chảy cấp tính) hoặc vài tuần (tiêu chảy mạn tính).
- Tiêu chảy ở trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ hoặc người lớn tuổi.
- Tiêu chảy ở người có hệ miễn dịch suy yếu (ví dụ: người nhiễm HIV, người đang điều trị ung thư).
Đây có thể là dấu hiệu của một tình trạng nhiễm trùng nghiêm trọng hoặc một bệnh lý tiềm ẩn cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Bạn đang lo lắng về sức khỏe đường tiêu hóa? Hãy gạt bỏ mọi âu lo tại Phòng Nội Soi Tiêu Hóa Bệnh Viện Thiên Đức.Chúng tôi không chỉ cung cấp dịch vụ nội soi với trang thiết bị hiện đại bậc nhất và đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, thời gian thực hiện nhanh chóng mà còn kiến tạo một hành trình trải nghiệm y tế nhẹ nhàng, thoải mái và an toàn tuyệt đối. Tại Thiên Đức, sự an tâm của bạn là ưu tiên hàng đầu. Hãy để chúng tôi đồng hành cùng bạn trên hành trình chăm sóc sức khỏe tiêu hóa một cách toàn diện và tin cậy.