TÁO BÓN Ở TRẺ EM: CÁCH KHẮC PHỤC TẠI NHÀ HIỆU QUẢ VÀ DẤU HIỆU CẦN THĂM KHÁM BÁC SĨ
Táo bón thường xảy ra khi phân di chuyển quá chậm qua đường tiêu hóa, khiến ruột hấp thụ quá nhiều nước, làm phân trở nên cứng và khô. Các nguyên nhân phổ biến bao gồm:
- Chế độ ăn ít chất xơ: Không ăn đủ rau xanh, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt.
- Thiếu nước: Uống không đủ nước hoặc chất lỏng, đặc biệt trong thời tiết nóng hoặc khi trẻ hoạt động nhiều.
- Nhịn đi tiêu: Trẻ cố gắng nhịn đi tiêu do sợ đau, không muốn gián đoạn việc chơi, hoặc không thích đi vệ sinh ở trường/nơi công cộng.
- Thay đổi thói quen: Sự thay đổi đột ngột trong chế độ ăn, môi trường sống, hoặc quá trình tập thói quen đi tiêu.
- Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc như thuốc kháng acid, thuốc bổ sung sắt có thể gây táo bón.
2. Các phương pháp khắc phục táo bón tại nhà hiệu quả
Phần lớn các trường hợp táo bón ở trẻ có thể được giải quyết bằng các biện pháp đơn giản, tự nhiên dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.
2.1. Tăng cường chất lỏng:
- Đảm bảo trẻ uống đủ nước lọc, nước trái cây pha loãng (nước mận, nước lê) hoặc nước canh/súp.
- Mẹo: Nước mận và nước lê có chứa Sorbitol, một loại đường có tác dụng nhuận tràng tự nhiên nhẹ.
2.2. Bổ sung thực phẩm giàu chất xơ:
- Chất xơ giúp tăng khối lượng phân và làm mềm phân.
- Các loại thực phẩm nên ưu tiên:
- Rau củ: Bông cải xanh, cà rốt, khoai lang, bí đỏ.
- Trái cây: Táo (cả vỏ), lê, mận, kiwi, quả mọng (berries).
- Ngũ cốc: Yến mạch, bánh mì nguyên cám.
- Lưu ý: Bổ sung chất xơ cần tăng dần để tránh đầy hơi.
2.3. Tăng cường vận động:
- Hoạt động thể chất kích thích nhu động ruột, giúp phân di chuyển dễ dàng hơn.
- Khuyến khích trẻ chạy nhảy, chơi đùa ngoài trời ít nhất 30-60 phút mỗi ngày.
2.4. Thiết lập thói quen đi tiêu định kỳ:
- Cho trẻ ngồi bô/toilet sau khi ăn (khoảng 10 - 20 phút), khi phản xạ ruột hoạt động mạnh nhất.
- Duy trì thói quen này trong 5 - 10 phút, ngay cả khi trẻ không đi được.
- Đảm bảo tư thế ngồi thoải mái: Có ghế kê chân để đầu gối cao hơn hông, giúp quá trình rặn dễ dàng hơn.
2.5. Xoa bụng:
- Xoa nhẹ bụng trẻ theo chiều kim đồng hồ, từ rốn ra ngoài, có thể giúp kích thích nhu động ruột và giảm khó chịu.
3. Khi cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ ngay?
Mặc dù táo bón chức năng có thể xử lý tại nhà, cha mẹ cần đưa trẻ đến khám chuyên khoa Nhi hoặc Tiêu hóa ngay lập tức nếu xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo sau:
- Táo bón kéo dài: Táo bón kéo dài hơn 2 tuần dù đã áp dụng các biện pháp tại nhà.
- Đau bụng dữ dội: Trẻ quấy khóc không ngừng do đau bụng hoặc đau khi đi tiêu.
- Chảy máu trực tràng: Phân có máu tươi hoặc máu lẫn trong phân (có thể là dấu hiệu nứt hậu môn do phân cứng).
- Nôn ói hoặc biểu hiện chán ăn nghiêm trọng: Có thể là dấu hiệu tắc nghẽn ruột.
- Sụt cân không giải thích được: Mất cân nặng hoặc không tăng cân trong thời gian dài.
- Các triệu chứng thần kinh hoặc bất thường khác: Yếu chi dưới, liệt, có thể liên quan đến các bệnh lý thần kinh hoặc dị tật bẩm sinh hiếm gặp (như bệnh Hirschsprung).
Táo bón là một "vòng luẩn quẩn" (phân cứng, đau khi đi tiêu, trẻ sợ và nhịn đi tiêu, phân càng cứng). Nhiệm vụ của cha mẹ là phá vỡ vòng luẩn quẩn này bằng cách làm mềm phân và tạo tâm lý thoải mái, tích cực cho trẻ.
Nếu táo bón không cải thiện, đừng tự ý mua thuốc nhuận tràng cho trẻ mà hãy đến khám tại cơ sở y tế gần nhất. Bác sĩ sẽ đánh giá chính xác, loại trừ các nguyên nhân bệnh lý và chỉ định các loại thuốc nhuận tràng an toàn (như Lactulose, Polyethylene Glycol) để hỗ trợ trẻ lấy lại thói quen đi tiêu đều đặn.
Bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho lời khuyên và chẩn đoán y tế chuyên nghiệp. Vui lòng liên hệ với bác sĩ chuyên khoa Nhi tại Bệnh viện ĐKQT Thiên Đức để được tư vấn cụ thể.