TĂNG ALDOSTERONE NGUYÊN PHÁT: CẢNH BÁO BIẾN CHỨNG NGUY HIỂM
1. Aldosterone và tăng Aldosterone nguyên phát là gì?
1.1. Vai trò của Aldosterone:
Aldosterone là một hormone steroid được sản xuất bởi tuyến thượng thận (nằm phía trên thận). Chức năng chính của nó là điều chỉnh huyết áp, cân bằng nước và điện giải trong cơ thể bằng cách:
- Giữ natri (Sodium): Giúp giữ lại natri trong máu.
- Thải kali (Potassium): Tăng thải kali qua nước tiểu.
Khi natri được giữ lại, cơ thể cũng giữ lại nước, làm tăng thể tích máu và dẫn đến tăng huyết áp.
1.2. Tăng Aldosterone nguyên phát:
Tăng Aldosterone nguyên phát xảy ra khi tuyến thượng thận sản xuất quá nhiều Aldosterone một cách độc lập (nguyên phát), không phụ thuộc vào hệ thống điều khiển thông thường (Hệ thống Renin-Angiotensin). Tình trạng này dẫn đến:
- Giữ natri và nước quá mức: Gây ra tình trạng tăng thể tích máu và tăng huyết áp.
- Thải kali quá mức: Gây ra tình trạng hạ kali máu.
2. Nguyên nhân gây tăng Aldosterone nguyên phát
Hầu hết các trường hợp được phân loại thành:
- U tuyến thượng thận sản xuất Aldosterone: Hay còn gọi là Hội chứng Conn. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất có thể phẫu thuật chữa khỏi. U thường là lành tính.
- Tăng sản thượng thận hai bên: Cả hai tuyến thượng thận đều hoạt động quá mức. Đây là nguyên nhân phổ biến thứ hai, cần điều trị bằng thuốc.
3. Dấu hiệu và triệu chứng của tăng Aldosterone nguyên phát
Triệu chứng chính và phổ biến nhất là tăng huyết áp. Tuy nhiên, các dấu hiệu khác do hạ kali máu cũng rất quan trọng:
- Tăng huyết áp kháng trị: Huyết áp cao dai dẳng, khó kiểm soát dù đã dùng từ 3 loại thuốc huyết áp trở lên (kể cả thuốc lợi tiểu).
- Hạ kali máu: Mặc dù không phải lúc nào cũng xảy ra, hạ kali máu gây ra các triệu chứng yếu cơ, co rút cơ, tê bì hoặc ngứa ran, đi tiểu nhiều, khát nước nhiều.
- Đau đầu: Do tăng huyết áp.
- Mệt mỏi: Do rối loạn điện giải và chức năng thận.
4. Biến chứng nguy hiểm khi tăng Aldosterone bị bỏ qua
Mức Aldosterone cao không chỉ gây tăng huyết áp mà còn độc hại trực tiếp lên tim và thận, dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng hơn so với tăng huyết áp thông thường:
- Tổn thương tim mạch:
- Phì đại thất trái: Thành tim dày lên, giảm khả năng bơm máu.
- Suy tim: Nguy cơ phát triển suy tim cao gấp 3 - 4 lần.
- Rung nhĩ: Nguy cơ loạn nhịp tim nguy hiểm.
- Nhồi máu cơ tim, đột quỵ: Nguy cơ cao do tăng huyết áp kéo dài.
- Tổn thương thận: Aldosterone dư thừa gây áp lực lọc máu cao, dẫn đến xơ hóa thận và suy giảm chức năng thận (Bệnh thận mạn tính).
- Tổn thương thần kinh: Hạ kali máu nặng có thể gây liệt cơ tạm thời hoặc thậm chí đe dọa đến tính mạng.
5. Chẩn đoán và phương pháp điều trị
Việc chẩn đoán và điều trị là công việc của các chuyên gia nội tiết và tim mạch.
5.1. Chẩn đoán:
- Xét nghiệm sàng lọc: Đo tỷ lệ Aldosterone/Renin huyết tương (ARR). Nếu tỷ lệ này cao, bệnh nhân được nghi ngờ mắc PA.
- Xét nghiệm khẳng định: Các xét nghiệm ức chế Aldosterone (như tải natri qua đường uống hoặc truyền tĩnh mạch) để xác nhận việc sản xuất Aldosterone không thể bị ức chế.
- Chẩn đoán hình ảnh và vị trí:
- CT/MRI tuyến thượng thận: Tìm kiếm u tuyến thượng thận.
- Lấy mẫu máu tĩnh mạch thượng thận: Là tiêu chuẩn vàng để xác định Aldosterone tăng tiết từ một bên (u) hay cả hai bên (tăng sản).
5.2. Điều trị:
Phương pháp điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân cụ thể:
- U tuyến thượng thận một bên: Phẫu thuật cắt bỏ tuyến thượng thận. Đây là phương pháp điều trị dứt điểm, giúp bình thường hóa huyết áp và nồng độ kali.
- Tăng sản thượng thận hai bên: Điều trị bằng thuốc kháng thụ thể Mineralocorticoid: Spironolactone hoặc Eplerenone. Các thuốc này chặn tác dụng của Aldosterone, giúp hạ huyết áp và duy trì mức kali ổn định.
Bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho lời khuyên và chẩn đoán y tế chuyên nghiệp. Vui lòng liên hệ với bác sĩ chuyên khoa tại Bệnh viện ĐKQT Thiên Đức để được tư vấn cụ thể.