HỘI CHỨNG CUSHING: NHỮNG DẤU HIỆU ĐẶC TRƯNG

Tìm hiểu về Hội chứng Cushing: nguyên nhân tăng cortisol (do thuốc, u tuyến yên, thượng thận), các dấu hiệu đặc trưng (mặt trăng rằm, bướu trâu, rạn da, yếu cơ)

1. Hội chứng Cushing là gì?

Hội chứng Cushing là một tình trạng rối loạn nội tiết xảy ra khi cơ thể tiếp xúc với nồng độ hormone cortisol quá cao trong thời gian dài. Cortisol, thường được gọi là "hormone stress", là một loại hormone steroid do tuyến thượng thận sản xuất, đóng vai trò thiết yếu trong nhiều chức năng của cơ thể như:

  • Điều hòa huyết áp.
  • Kiểm soát đường huyết.
  • Giảm viêm.
  • Chuyển hóa protein, carbohydrate và chất béo.
  • Kiểm soát chu kỳ ngủ - thức.

Khi nồng độ cortisol vượt quá mức cần thiết, các chức năng này bị mất cân bằng, dẫn đến một loạt các triệu chứng và biến chứng của hội chứng Cushing.

2. Nguyên nhân gây tăng Cortisol (Hội chứng Cushing)

Có hai nhóm nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng tăng cortisol:

2.1. Hội chứng Cushing ngoại sinh (do sử dụng thuốc):

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất của hội chứng Cushing. Xảy ra do việc sử dụng quá liều hoặc kéo dài các loại thuốc chứa corticosteroid (ví dụ như prednisone, dexamethasone) để điều trị các bệnh lý viêm mãn tính như hen suyễn, viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ hệ thống hoặc sau khi ghép tạng.

2.2. Hội chứng Sushing nội sinh (do cơ thể tự sản xuất quá mức):

Loại này ít gặp hơn nhưng lại phức tạp hơn, do cơ thể tự sản xuất quá nhiều cortisol:

  • U tuyến yên (Bệnh Cushing): Là nguyên nhân phổ biến nhất của Cushing nội sinh (chiếm khoảng 70%). Một khối u không phải ung thư ở tuyến yên (nằm dưới não) sản xuất quá nhiều hormone ACTH, kích thích tuyến thượng thận sản xuất cortisol.
  • U tuyến thượng thận: Một khối u (thường là lành tính) hoặc sự phát triển bất thường của tuyến thượng thận trực tiếp sản xuất quá nhiều cortisol.
  • U sản xuất ACTH lạc chỗ: Một khối u (thường là ác tính, ví dụ: ung thư phổi tế bào nhỏ, u tụy) ở các cơ quan khác ngoài tuyến yên sản xuất hormone ACTH, gây kích thích tuyến thượng thận sản xuất cortisol quá mức.

3. Các dấu hiệu đặc trưng của hội chứng Cushing

Các triệu chứng của hội chứng Cushing thường phát triển từ từ theo thời gian và có thể khác nhau ở mỗi người, nhưng có một số dấu hiệu rất đặc trưng cần chú ý:

  • Tăng cân bất thường và phân bố mỡ đặc trưng:
    • Mặt tròn, đỏ bừng (Mặt trăng rằm): Khuôn mặt trở nên tròn đầy và có màu đỏ ửng.
    • U mỡ ở lưng và cổ (Bướu trâu): Sự tích tụ mỡ ở vùng gáy và giữa hai vai.
    • Béo phì trung tâm: Tăng mỡ ở vùng thân, bụng to, nhưng tay chân lại gầy.
  • Thay đổi trên da:
    • Vết rạn da màu đỏ tím: Xuất hiện ở bụng, đùi, ngực, cánh tay, thường rộng và sâu.
    • Da mỏng, dễ bầm tím: Da trở nên mỏng manh, dễ bị tổn thương và bầm tím chỉ với va chạm nhẹ.
    • Vết thương chậm lành: Khả năng lành vết thương giảm sút.
    • Mụn trứng cá hoặc nhiễm trùng da tái phát.
  • Yếu cơ và xương:
    • Yếu cơ, đặc biệt ở đùi và cánh tay trên: Khó khăn khi đứng dậy từ ghế, leo cầu thang hoặc giơ tay lên cao.
    • Loãng xương: Tăng nguy cơ gãy xương do xương trở nên yếu và xốp.
  • Thay đổi về huyết áp và đường huyết:
    • Tăng huyết áp: Thường là huyết áp cao khó kiểm soát.
    • Tăng đường huyết hoặc tiểu đường: Cortisol làm tăng đường huyết, có thể dẫn đến tiểu đường type 2.
  • Thay đổi về cảm xúc và tinh thần:
    • Trầm cảm, lo âu, dễ cáu kỉnh.
    • Thay đổi tâm trạng đột ngột.
    • Khó tập trung, suy giảm trí nhớ.
    • Rối loạn giấc ngủ.
  • Các dấu hiệu khác:
    • Rối loạn kinh nguyệt ở phụ nữ.
    • Tăng lông tóc trên cơ thể ở phụ nữ (hirsutism), mụn trứng cá nặng, rụng tóc trên đầu.
    • Giảm ham muốn tình dục.
    • Nhức đầu, nhìn mờ.

Lưu ý: Không phải tất cả những người mắc hội chứng Cushing đều có tất cả các triệu chứng này, và mức độ nghiêm trọng có thể khác nhau. Một số triệu chứng có thể chồng lấp với các bệnh lý khác.

4. Chẩn đoán hội chứng Cushing

Việc chẩn đoán hội chứng Cushing cần được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa nội tiết thông qua nhiều bước:

  • Thăm khám lâm sàng và tiền sử bệnh: Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng và tiền sử sử dụng thuốc.
  • Xét nghiệm máu và nước tiểu: Để đo nồng độ cortisol (thường là cortisol trong nước tiểu 24 giờ, cortisol máu vào buổi sáng và đêm) và ACTH.
  • Xét nghiệm đặc hiệu (ví dụ: nghiệm pháp ức chế Dexamethasone): Để đánh giá khả năng điều hòa cortisol của cơ thể.
  • Chẩn đoán hình ảnh: Chụp MRI tuyến yên hoặc CT scan/MRI tuyến thượng thận để tìm kiếm khối u (nếu nghi ngờ nguyên nhân nội sinh).

5. Điều trị hội chứng Cushing

Phương pháp điều trị hội chứng Cushing phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh:

  • Hội chứng Cushing ngoại sinh: Giảm liều từ từ hoặc ngừng sử dụng thuốc corticosteroid dưới sự giám sát của bác sĩ. Tuyệt đối không tự ý ngưng thuốc đột ngột.
  • Hội chứng Cushing nội sinh:
    • Phẫu thuật: Nếu có khối u (tuyến yên hoặc tuyến thượng thận), phẫu thuật để loại bỏ khối u là phương pháp điều trị chính.
    • Xạ trị: Có thể được sử dụng sau phẫu thuật hoặc khi không thể phẫu thuật.
    • Thuốc: Một số loại thuốc có thể được sử dụng để kiểm soát sản xuất cortisol (ví dụ: ketoconazole, pasireotide) hoặc trước khi phẫu thuật.

Hội chứng Cushing là một rối loạn phức tạp do nồng độ cortisol tăng cao, gây ra nhiều dấu hiệu đặc trưng và biến chứng nghiêm trọng. Việc nhận biết sớm các biểu hiện như mặt tròn, bướu trâu, rạn da đỏ tím, yếu cơ và các thay đổi khác là vô cùng quan trọng để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Nếu bạn hoặc người thân có bất kỳ dấu hiệu nào đáng ngờ, đừng ngần ngại tìm đến bác sĩ chuyên khoa nội tiết để được tư vấn và hỗ trợ.

 

VÌ SAO NÊN CHỌN THIÊN ĐỨC CHO SỨC KHỎE NỘI TIẾT CỦA BẠN?

  • Đội ngũ chuyên gia nội tiết giàu kinh nghiệm: Các bác sĩ nội tiết của Thiên Đức là những chuyên gia có chuyên môn sâu rộng và nhiều năm kinh nghiệm trong việc chẩn đoán, điều trị và quản lý các bệnh lý nội tiết phổ biến như: đái tháo đường (tiểu đường), bệnh lý tuyến giáp (cường giáp, suy giáp, bướu cổ), rối loạn chuyển hóa lipid, béo phì, loãng xương, các bệnh về tuyến yên và tuyến thượng thận, cũng như các rối loạn nội tiết phức tạp khác.
  • Chẩn đoán chính xác, điều trị cá nhân hóa: Chúng tôi sở hữu hệ thống xét nghiệm nội tiết hiện đại, siêu âm, và các phương tiện chẩn đoán hình ảnh tiên tiến, giúp xác định chính xác nguyên nhân và tình trạng bệnh. Dựa trên kết quả, bác sĩ sẽ xây dựng phác đồ điều trị cá nhân hóa, kết hợp thuốc, tư vấn dinh dưỡng, thay đổi lối sống và các biện pháp can thiệp khác để đạt hiệu quả tối ưu.
  • Quản lý bệnh mạn tính hiệu quả: Với các bệnh lý nội tiết mạn tính như tiểu đường, tuyến giáp, chúng tôi chú trọng việc theo dõi sát sao, điều chỉnh phác đồ phù hợp, và hướng dẫn bệnh nhân cách tự quản lý bệnh tại nhà, giúp ổn định đường huyết, hormone và cải thiện chất lượng cuộc sống.
  • Tư vấn và giáo dục sức khỏe: Ngoài điều trị, Thiên Đức còn đặc biệt quan tâm đến việc tư vấn chuyên sâu về dinh dưỡng, vận động và lối sống lành mạnh cho bệnh nhân nội tiết. Chúng tôi cung cấp kiến thức cần thiết để bệnh nhân có thể chủ động kiểm soát bệnh và phòng ngừa biến chứng.
  • Cơ sở vật chất tiện nghi, dịch vụ tận tâm: Bệnh viện có không gian thăm khám thoải mái, sạch sẽ, đạt chuẩn quốc tế. Đội ngũ nhân viên y tế chuyên nghiệp, tận tâm luôn sẵn sàng lắng nghe và hỗ trợ bệnh nhân trong suốt quá trình điều trị.

Nếu bạn đang có các triệu chứng nghi ngờ hoặc cần được khám và điều trị các bệnh lý nội tiết, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Thiên Đức. Chúng tôi cam kết mang lại sự chăm sóc sức khỏe tốt nhất cho bạn!

Tư vấn nhanh chóng: 0242 214 7777
Tư vấn qua zalo:

text_related

024 2214 7777

© Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Thiên Đức. All rights reserved.