BỆNH MẠCH VÀNH: DẤU HIỆU VÀ CÁCH XỬ TRÍ
Bệnh mạch vành là tình trạng các mạch máu chính cung cấp máu, oxy và dinh dưỡng cho cơ tim bị thu hẹp hoặc tắc nghẽn. Nguyên nhân chủ yếu là do sự tích tụ của các mảng xơ vữa (gồm cholesterol, chất béo và các tế bào) trên thành động mạch. Khi các động mạch này bị hẹp, lưu lượng máu đến tim giảm, dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
Bệnh mạch vành có thể biểu hiện dưới hai dạng chính:
- Đau thắt ngực: Cơn đau xuất hiện khi cơ tim không nhận đủ oxy trong một khoảng thời gian ngắn. Tình trạng này thường xảy ra khi cơ thể gắng sức (tập thể dục, xúc động mạnh) và thuyên giảm khi nghỉ ngơi.
- Nhồi máu cơ tim: Đây là một tình trạng cấp cứu y tế, xảy ra khi một mảng xơ vữa vỡ ra, hình thành cục máu đông và tắc nghẽn hoàn toàn động mạch vành. Phần cơ tim bị thiếu máu, oxy đột ngột sẽ bị hoại tử, gây tổn thương vĩnh viễn.
2. Dấu hiệu cảnh báo của bệnh mạch vành:
2.1. Dấu hiệu của đau thắt ngực:
Đau thắt ngực thường là triệu chứng đầu tiên của bệnh mạch vành. Cơn đau thường có đặc điểm:
- Vị trí: Cảm giác tức, nặng, ép, bóp chặt ở giữa ngực. Cơn đau có thể lan lên cổ, vai, hàm, cánh tay (thường là tay trái) hoặc lưng.
- Thời gian: Kéo dài vài phút, thường không quá 10-15 phút.
- Tình huống xuất hiện: Thường xảy ra khi gắng sức, làm việc nặng, đi bộ nhanh, leo cầu thang hoặc khi xúc động. Cơn đau giảm dần khi nghỉ ngơi hoặc sử dụng thuốc giãn mạch (nitroglycerin).
- Các triệu chứng đi kèm: Có thể kèm theo khó thở, mệt mỏi, buồn nôn, vã mồ hôi.
2.2. Dấu hiệu của nhồi máu cơ tim:
Nhồi máu cơ tim là một tình trạng khẩn cấp, các triệu chứng thường dữ dội và kéo dài hơn đau thắt ngực.
- Đau ngực dữ dội, đột ngột: Cảm giác đau, tức ngực như bị đè nén, bóp nghẹt, có thể lan rộng ra các vùng khác. Cơn đau kéo dài trên 15-20 phút và không giảm khi nghỉ ngơi hoặc dùng thuốc giãn mạch.
- Khó thở nặng: Cảm giác hụt hơi, thở gấp, không thể thở sâu.
- Vã mồ hôi lạnh, da tái nhợt.
- Buồn nôn, nôn mửa.
- Hồi hộp, trống ngực, lo lắng, cảm giác sắp chết.
- Chóng mặt, choáng váng.
3. Cách xử trí cấp tốc khi nghi ngờ bị nhồi máu cơ tim:
Nhồi máu cơ tim là một tình huống cấp cứu! Thời gian là "vàng" trong việc cứu sống bệnh nhân và hạn chế tổn thương cơ tim.
- Gọi cấp cứu ngay lập tức: Dù bạn chỉ nghi ngờ nhồi máu cơ tim, hãy gọi xe cấp cứu (hoặc số điện thoại khẩn cấp 115) ngay lập tức. Cung cấp thông tin chính xác về vị trí và triệu chứng.
- Giúp bệnh nhân ở tư thế nửa nằm nửa ngồi: Đặt bệnh nhân ở tư thế thoải mái nhất, nửa nằm nửa ngồi, đầu cao. Nới lỏng quần áo chật để bệnh nhân dễ thở hơn.
- Không tự ý vận chuyển bệnh nhân: Tránh tự chở bệnh nhân đi cấp cứu bằng xe máy hoặc ô tô cá nhân, vì việc di chuyển có thể làm tình trạng bệnh nặng hơn. Chờ nhân viên y tế đến để họ có thể sơ cứu và vận chuyển bệnh nhân đúng cách.
- Cho bệnh nhân dùng thuốc Aspirin (nếu có sẵn): Nếu bệnh nhân không dị ứng với aspirin và không có chống chỉ định, hãy cho bệnh nhân nhai và nuốt một viên aspirin 325mg (hoặc 2 viên 81mg) để giúp ngăn ngừa cục máu đông.
- Cho bệnh nhân dùng thuốc Nitroglycerin (nếu có sẵn và đã được kê đơn): Nếu bệnh nhân đã được bác sĩ kê đơn nitroglycerin, hãy đặt một viên dưới lưỡi. Có thể lặp lại sau mỗi 5 phút (tối đa 3 lần).
- Theo dõi và trấn an bệnh nhân: Giữ bình tĩnh và trấn an bệnh nhân trong khi chờ xe cấp cứu. Nếu bệnh nhân bất tỉnh, hãy kiểm tra nhịp thở và thực hiện hô hấp nhân tạo (CPR) nếu cần.
4. Cách phòng ngừa bệnh mạch vành hiệu quả:
Phòng ngừa là cách tốt nhất để bảo vệ trái tim của bạn.
- Chế độ ăn uống lành mạnh: Giảm muối, đường, chất béo bão hòa và cholesterol. Tăng cường rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, cá béo và thịt nạc.
- Tập thể dục đều đặn: Ít nhất 150 phút hoạt động aerobic cường độ trung bình mỗi tuần.
- Không hút thuốc lá: Hút thuốc lá là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây bệnh mạch vành.
- Kiểm soát các bệnh lý nền: Điều trị và kiểm soát tốt tăng huyết áp, tiểu đường, mỡ máu cao.
- Quản lý stress: Học cách thư giãn và kiểm soát căng thẳng.
- Khám sức khỏe định kỳ: Đặc biệt với những người có yếu tố nguy cơ cao.
Bệnh mạch vành, với các biểu hiện như đau thắt ngực và nhồi máu cơ tim, là một mối đe dọa nghiêm trọng đối với sức khỏe. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu và biết cách xử lý cấp tốc trong trường hợp khẩn cấp có thể cứu sống một mạng người. Hãy trang bị cho mình kiến thức, duy trì một lối sống lành mạnh và chủ động bảo vệ trái tim của mình.